Bir kaç gündür, AKP’nin 14 Mayıs’ta yapılacak seçimleri kaybedeceği kaygısıyla oylarına muhtaç olduğu Hür Dava Partisi’ni (Hüda Par) konuşuyoruz. Ülkenin yakın tarihini bilenler açısından hiç de hayırla anılan bir parti değildir Hüda Par. Günlerdir işlediği cinayetlerden, insan öldürme sistemlerinden kelam ediliyor. Lakin ülke siyasetinin garipliğinin bir sonucu olarak, bu parti şiddete bulaşmış bir tertipten iktidar partisinin müttefikine dönüşmek üzere. İttifakın nelere yol açacağını, seçimlerden sonra nasıl bir Türkiye’yle buluşacağımızı göreceğiz.
Hüda Par, bu ismi almadan evvel Hizbullah olarak biliniyordu. Bu türlü bilinmeyi istediği Hür Dava Partisi’nin kısaltılmışı olan Hüda Par’la anılmak istenmesinden de anlaşılabilir. Çünkü Hizbullah, Allah’ın Partisi manasına gelirken Hüda Par da birebir manaya geliyor. Malum, Hüda Farsça’da Allah demek.
Bu ismi seçmesinde, tüm Ortadoğu’daki tesiri bilinen Lübnan Hizbullah’ının isminin getirilerinden yararlanma kurnazlığı var doğal ki. Lakin hem dini hareketler ortasındaki farkları hem de Ortadoğu siyasetini bilenler Hüda Par’ın Hizbullah’la uzaktan yakından ilgisi olmadığını da bilir. Gerçek Hizbullah günümüzde ideolojik/doktriner bir kümeden toplumsal politik bir harekete dönüşmüş güçlü bir siyasi kurum iken Hüda Par, kendisini Hizbullah olarak isimlendirdiği periyot de bugün de lokal bir etnik/dini küme görünümünde. Hizbullah’dan onu ayıran en değerli özelliği ise Hüda Par’ın sünni olması olağan. Lübnan Hizbullah’ı ise bir Şii hareketi.
Hizbullah: Herkesten takviye alıyor
Bir başka farklılık da Hüda Par’ın hareket alanın dar, seslendiği kitlenin tek (Sünni) oluşudur. Şii olmasına karşın Hizbullah ise Lübnan’da sünnilerin olduğu kadar Hristiyanların da desteklediği bir siyasi güç. Hüda Par ile ortasındaki en değerli fark ise Hizbullah’ın “vatan“ savunmasını yalnızca İslam’ı savunmak olarak anlamaması, Lübnan’da mevcut tüm din ile mezheplerin birliğini savunarak ülkenin dış tehdide (İsrail’e) karşı korunmasında yaşamsal rol oynamasıdır. Hüda Par’ın ise “vatan“ kavramı son derece muğlaktır.
Hizbullah’ın Lübnan’da oynadığı rolün değerinin anlaşılması için Lübnan siyasi yapısının bilinmesinde yarar var. Ülke, farklı mezhepleri bir ortada barındırmayı amaçlayan değişik bir seçim sistemine sahip, bilindiği üzere. İç savaşın sona erdiği 1989 tarihli Taef Mutabakatı’nın bir sonucu olarak, daha evvel altıya beş oranında Hıristiyanlar lehine olan dağılımın bilakis, sandalyeler Hıristiyanlar ile Müslümanlar ortasında eşit olarak paylaştırıldı. Ülkenin üç gücünü ise Hıristiyanlar, Sünniler ile Şiiler oluşturuyor. Anayasa değişikliğine karşın siyasal sistemin karışıklığı ülkeyi daima krize sürüklemekte, ekonomik kararların isabetsizliği, yüksek enflasyon ülkeyi dış güçlerin müdahalesine açık hale getirmekte. Hizbullah başta olmak üzere bölgedeki İslamcı kümeleri güvenlik tehdidi gören İsrail’in de Lübnan’ı daima taciz ettiği, hatta vakit zaman saldırdığı da gerçek.
Ordu Hizbullah
Din/mezhep çatışmaları nedeniyle ordusu da güçlü olmayan Lübnan’ın asıl askeri gücünü de Hizbullah oluşturuyor. Kırk bin askere, çok sayıda ağır silaha sahip olan Hizbullah, birincisi 1982’de ikincisi de 90’larda olmak üzere iki sefer İsrail saldırısını muvaffakiyetle püskürttü.
Lübnan’ın parçalanmasının ülkede yaşayan hiçbir kümenin işine yaramayacağına inanan Hizbullah bu nedenle hiçbir kümeye karşı şiddete başvurmamakta, Lübnan’da hükümetler oluşturulmasına katkıda bulunmaktadır. Hizbullah kurduğu derneklerle, kurumlarla Şii olmayan binlerce fakire da yardım etmekte. Hizbullah’a bağlı birtakım yardım kurumları şunlar: Al-Jumayyah al-Hayriyyah al-Qaqafiyyah” (Kültürel Hayır Cemiyeti), “Al-Jadiyyah al-Fani al-Islami” (İslam Teknik Koleji), “Al-Zahi School” (El-Zahi İslam Okulu), “Mabra al Sida” Khadijeh (Khadijeh’in Hayırseverlik Merkezi), Mo’id al-Madir al-Tarbawi (eğitim kampları – Bekaa Vadisi’ndeki Tertullah), “Elhamima al-Islami”. Askeri-siyasi bir küme olarak Hizbullah hem Lübnan’da hem de bölgede toplumsal tabanını genişletmek için kapsamlı sosyal/siyasal hizmetlerde bulunuyor.
Bu nedenle Hizbullah’ın toplumsal, refah, yardım programlarını uygulamak üzere kurduğu çeşitli araştırma kurumları vardır. Bakalım: Şehit Vakfı, şehit aileleri, gaziler, esir düşmüş olanlara yardım maksadıyla kuruldu. Vakıf, işlettiği hastane, klinik, eczane ile muhtaç ailelere hizmet sunuyor. Eğitim Vakfı da şehit, gazi ya da esir çocuklarının eğitim/öğretim işlerine bakıyor. İmam Humeyni Yardım Komitesi de yoksullukla uğraş etmek, engellilere, muhtaçlık sahiplerine yardım etmek, onları toplumsal yozlaşmaya karşı korumak gayesiyle faaliyet yürütüyor.
Hizbullah okullarında Arapça ile İslami derslere özel bir ehemmiyet verilir, bu nedenle Şii olmayan ailelerin de çocuklarını düşük maliyetle Hizbullah okullarına göndermektedir. Bu hizmetlerden yalnızca Müslümanlar değil Hristiyan ile diğer dinlerden olanlar da yararlanmaktadır.
İslam devleti maksadı yok
Tüm bunlardan dolayı Hizbullah hem lokal hem de bölgesel gelişmeleri yeterli anlayan, bu nedenle sağlam bir pozisyon elde edebilen siyasi bir ideolojik kümedir. Lakin Hizbullah Lübnan’da bir İslam devleti kurma niyetinde değildir zira Lübnan’ın farklı kültürlere, dinlere sahip olduğunu bilmektedir. Bu hususta Seyyid Hasan Nasrallah’ın açıklamaları son derece değerlidir: “İslami bir hükümetin kurulması için çok sayıda insanın istekli olması gerektiğine inanıyoruz ki bu da Lübnan’da mümkün değildir, muhtemelen de olmayacaktır. Oyların mutlak çoğunluğuyla karar veren halktır. Hasebiyle İslam Cumhuriyeti’nin kurulması Lübnan’ın mevcut durumunda kelam konusu değildir.”
Kiliseleri, sinagogları koruyor
Bir kaç yıl evvel gittiğim Lübnan’da kiliselerin, sinagogların önünde silahlı Hizbullah militanları gördüğümde nedenini sordum. Aldığım karşılık, bu dini merkezlerin Hizbullah tarafından korunduğuydu. Bu tavrından dolayı Hizbullah çok sayıda Hristiyan tarafından da destekleniyor. Bunlar ortasında dünyaca ünlü olan müzikçi Julia Butros da var. Hıristiyan maronit olan Butros, Hizbullah lideri Nasrallah’ın sözlerinden yaptığı şarkılarla tanınıyor. Lübnan’ın birliği, güvenliği lakin Hizbullah’la mümkündür diyen Butros’tan “Hizbullah’ın şarkıcısı” olarak kelam edilir.
Yani Hüda Par’ın ismini kullandığı Lübnan Hizbullah’ı, ülkesinin birliği için çabalayan, Lübnan’da İslami devlet amacı olmayan, şiddeti terk etmiş lakin İsrail’e karşı gerektiğinde savaşmaya kararlı bir siyasal/toplumsal güç.
Hüda Par, yanından bile geçemez.